In 1997 keurde de Vlaamse regering het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen definitief goed. Dat plan vormt de basis van het ruimtelijk beleid in Vlaanderen, waarmee wordt bepaald welk gedeelte van de beschikbare gronden wordt gereserveerd voor bedrijven, natuur, woningen, enzovoort. In dat plan werd in het arrondissement Antwerpen 600 hectare aan bijkomende bedrijventerreinen voorzien. Maar volgens Voka is in de afgelopen elf jaar meer dan 155 hectare daarvan verloren gegaan.

“Dat betekent dat in het arrondissement Antwerpen sinds 2013 elk jaar 14 hectare aan gronden die werden voorzien als bedrijventerrein, inmiddels een andere bestemming heeft gekregen. Dat komt overeen met een verlies van 28 voetbalvelden voor bedrijvigheid per jaar”, zegt Philippe Heyvaert.

Het gaat concreet om braakliggende stukken grond die ooit bestemd waren om er bedrijven op te zetten, of om vroegere bedrijfsgebouwen die leegstonden en die nu voor iets anders dan industrie worden gebruikt. “Kijk bijvoorbeeld naar de oude Bekaert-site in Hemiksem”, zegt Heyvaert. “Het bedrijf Bekaert heeft zijn activiteiten daar in 2009 stopgezet, en daar worden nu woningen en een woonzorgcentrum gebouwd.”

“Er worden vandaag mooie woorden gesproken over het terughalen van de industrie naar Europa en Vlaanderen. Maar als daar geen gronden voor zijn, kan die belofte natuurlijk niet worden waargemaakt”

Philippe Heyvaert

Voka Antwerpen-Waasland

“Het gebied Zwaaikom in Ranst is een ander voorbeeld: dat braakliggende gebied was bestemd als bedrijventerrein, maar is omgezet in een spaarbekken van 25 hectare voor grondwater en natuur (het water wordt daar opgeslagen tijdens natte periodes, en tijdens droge periodes wordt het gebruikt om drinkwater van te maken, red.). Wij begrijpen dat daar ook nood aan is, maar dan moeten die verloren gronden voor bedrijventerreinen op een andere plaats worden gecompenseerd.”

Is de nood aan extra bedrijventerreinen dan zo hoog? “Ja. De bedrijvenparken in de Antwerpse regio behoren tot de best gevulde van Vlaanderen. De leegstand is er historisch laag”, zegt Philippe Heyvaert. “Daarnaast zijn er nauwelijks nog bedrijven die grond in reserve hebben voor een eventuele uitbreiding. Het gebrek aan beschikbare vestigingsplaatsen vormt dus een ernstige belemmering voor de ontwikkeling van onze economie.”

“Er worden vandaag mooie woorden gesproken over het terughalen van de industrie naar Europa en Vlaanderen, om minder afhankelijk te worden van het verre buitenland. Maar als daar geen gronden voor zijn, kan die belofte natuurlijk niet worden waargemaakt.”

LEES OOK. 73 CEO’s tekenen ‘Verklaring van Antwerpen’: “Antwerpse industrie kan worden wat Detroit voor de autosector werd: uitgerangeerd”

Concurrentie

Bovendien dreigt de situatie volgens Heyvaert de komende jaren nog veel erger te worden. “We schatten dat er in de nabije toekomst in het arrondissement Antwerpen nog eens 294 voetbalvelden aan bedrijventerreinen verloren zullen gaan, bijvoorbeeld omdat die gebieden ook als overstromingsgebied kunnen dienen”, zegt hij. “Als die ruimte niet wordt gecompenseerd door op andere plaatsen bedrijventerreinen te ontwikkelen, wordt het probleem van onze ondernemingen en dat van de hele Antwerpse economie nog veel groter.”

Het is nu de vraag in welke mate de volgende Vlaamse regering en het volgende provinciebestuur gehoor zullen geven aan de oproep van Voka. De concurrentie voor het gebruik van de schaarse gronden in Vlaanderen is groot. Dat heeft ook de landbouwsector al ondervonden. Uit een onderzoek van het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) bleek begin dit jaar dat bijna 40 procent van de landbouwgronden in de provincie Antwerpen vandaag niet voor landbouw wordt gebruikt.

De Keer in Ranst

Vandaag is er veel commotie over de ontwikkeling van het open gebied De Keer in Ranst. Voka wil absoluut dat daar een bedrijventerrein komt. Maar onder meer de actiegroep Red De Keer verzet zich daar hevig tegen, en eist dat de rust, de vergezichten en de natuur er behouden blijven.

LEES OOK. Nieuwjaarsdrink Actiecomité de Keer: “Schrap die tweehonderd hectare aan industriezone”

Het Vlaams Agentschap voor Innoveren en Ondernemen (VLAIO) onderzoekt nu in welke mate ondernemingen in De Keer een bedrijf willen opstarten, en over welk soort bedrijven het zou gaan. De volgende Vlaamse regering moet beslissen of De Keer effectief een industriezone zal worden of niet.